Çocuklara erken yaştan itibaren dijital okuryazarlık kazandırılmalı

Dijital okuryazarlık günümüzde giderek daha da kıymet kazanıyor. “Dijital okuryazarlık, metin okuryazarlığının ötesinde, dijital ortamda bilgiyi manaya ve kullanabilme yeteneğidir” diyen İstinye Üniversitesi (İSÜ) İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aybike Serttaş, dijital okuryazarlığın değerinden bahsederken, bunu geliştirmek için yapılabilecekler konusunda da tekliflerde bulundu.

Günümüzde birçok mevzuyu, haberi toplumsal mecralardan öğreniyor, takip ediyoruz. Fakat hakikat bilgiler olduğu kadar yanlış ve palavra bilgiler de toplumsal mecralarda çok fazla. Bu durumda dijital okuryazar olmak ve medya okuryazarlığını bilmek büyük ehemmiyet kazanıyor. İstinye Üniversitesi (İSÜ) İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aybike Serttaş, günümüzde dijital okuryazar olmanın neden değerli olduğundan bahsederken bu bahiste yapılabileceklerle ilgili teklifler verdi.

“Dijital ortamda bilgiyi anlamak ve kullanabilme yeteneğidir”

İstinye Üniversitesi (İSÜ) İletişim Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Aybike Serttaş, dijital okuryazarlığın neden değerli olduğunu şu sözlerle anlattı:

“Dijital okuryazarlık, bireylerin dijital teknolojileri faal bir formda kullanabilme yeteneği olarak tanımlanabilir. Bu yetenek çok kademelidir, içerisinde bilgiyi aramak, pahalandırmak, üretmek ve paylaşmak vardır. Bu manada dijital okuryazarlık, metin okuryazarlığının ötesinde, dijital ortamda bilgiyi anlamak ve kullanabilme yeteneğidir. Dijital okuryazarlık, bireylerin teknolojiyi ve dijital medyayı eleştirel bir biçimde tahlil edebilme hünerini de kapsar. Bütün bunlar, günümüz dünyasında büyük bir ehemmiyet taşır zira hepimizin bildiği ve deneyimlediği üzere dijital bilgi ve bağlantı araçları, gündelik ömrümüzün ayrılmaz bir kesimi haline gelmiştir. Dijital okuryazarlık değerli ve gereklidir. Zira bireylerin toplumsal, ekonomik ve kültürel fırsatlara erişimini sağlar ve bilgi toplumunda aktif bir biçimde yer alabilmeleri için mecra sunar.”

“Bilgi okuryazarlığı maharetlerini geliştirmek dijital okuryazarlığın kıymetli bir parçasıdır”

“Dijital okuryazarlığı geliştirmek için çeşitli stratejiler ve usuller mevcut” diyen Prof. Dr. Serttaş, sözlerine şöyle devam etti:

“İlk olarak, temel dijital hünerlerin öğretimi değerlidir. Bu marifetler, bilgisayar kullanımı, internet tarayıcılarının aktif kullanımı ve çevrimiçi güvenlik üzere mevzuları içerir. Bilgi okuryazarlığı marifetlerini geliştirmek, yani bilgiye erişim, kıymetlendirme ve entegrasyon marifetlerini kazanmak, dijital okuryazarlığın değerli bir modülüdür. Dijital okuryazarlığın temelinde iki husus vardır: Eleştirel düşünme ve medya okuryazarlığı. Eleştirel düşünme, bireylerin dijital içerikleri tahlil edebilme ve kıymetlendirme yeteneklerini artırır. Medya okuryazarlığı ise medya içeriklerinin çeşitli formatlarını ve çeşitlerini anlamayı, bunları eleştirel bir gözle incelemeyi ve medya ile ilgili bilgi ve içerikleri tesirli bir biçimde üretmeyi içerir. Dijital okuryazarlık hüneri, medya okuryazarlığı hünerinden başka düşünülemez. Medya okuryazarlığı, bireylerin medya ve bağlantı araçları aracılığıyla bilgiye erişimlerini ve bu bilgiyi kullanma hünerlerini artırır ve birkaç temel bileşenden oluşur. Bunlar, ‘medya içeriklerini anlama’, ‘eleştirel tahlil ve değerlendirme’ ve ‘medya üretimi’. Dikkat ederseniz hem medya okuryazarlığı hem dijital okuryazarlık içerisinde yalnızca kod açımlamak, bildirileri çözümlemek değil birebir vakitte içerik üretimi de vardır. Bu da izleyici, okuyucu, dinleyici özcesi kullanıcıları etkin ve sorumlu hale getirir. Bu açıdan düşündüğümüzde dijital okuryazarlığın klâsik medya okuryazarlığından ne halde ayrıldığını da görebiliriz.”

“Dijital okuryazar olmamak toplumsal ve ekonomik problemlere yol açabilir”

Dijital okuryazar olmamanın bireylerin bilgiye erişim, kıymetlendirme ve kullanma marifetlerini sınırlayabileceğine ve bu durumun çeşitli toplumsal ve ekonomik problemlere dahi yol açabileceğine dikkat çeken Serttaş, “Beceri eksikliği, dijital ayrımcılığa ve toplumsal dışlanmaya neden olabilir. Zira dijital teknolojilere erişim ve kullanma hüneri, çağdaş iş gücü piyasasında temel bir gereklilik haline gelmiştir. Öbür bir kıymetli sorun dijital bilgi kirliliğidir. Dijital bilgi kirliliği ve yanlış bilgilerin yayılması, dijital okuryazarlığı zayıf olan bireylerin yanıltılmalarına ve yanlış kararlar almalarına neden olabilir” dedi.

“Çocuklara bilgisayar marifetleri ve internet güvenliği hakkında eğitim verilmeli”

Çocuklara bu maharetin nasıl kazandırılacağıyla ilgili açıklamalarda bulunan Serttaş, şöyle konuştu:

“Çocuklara dijital okuryazarlık kazandırmak, erken yaşta başlamalıdır ve çeşitli eğitim stratejileri gerektirir. Ailelerin bu süreçte faal rol oynamaları, çocukların dijital okuryazarlıklarını destekleyen mesken içi uygulamalar ve rehberlik ile sağlanabilir. Bu eğitim yalnızca ailede verilen eğitimle hudutlu olamaz, okulların müfredatları ihtimamlı bir halde şekillendirilmelidir. Birinci olarak, çocuklara temel bilgisayar hünerleri ve internet güvenliği hakkında eğitim verilmelidir. Bilgiye erişim, kıymetlendirme ve paylaşım hususlarında rehberlik yapılmalıdır. Dijital medya ve teknolojilerin etik kullanımı üzerine eğitim verilmesi de değerli ve ihmal edilen bir bahistir. Eğitimciler, çocukların eleştirel düşünme hünerlerini geliştirmek ve dijital medyayı anlamalarına yardımcı olmak için etkin öğrenme metotlarını kullanabilirler. Küme tartışmaları, proje tabanlı öğrenme ve sorun çözme aktiflikleri, çocukların dijital okuryazarlık hünerlerini geliştirmelerine yardımcı olabilir.”

Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı